BOZCAADA MİMARİSİ

Genel olarak Bozcaada mimarisine baktığımızda, Türk ve Rum kültürlerinin izlerine rastlarız.

      Önceleri kasaba merkezini Rum ve Türk Mahallesi olarak ikiye ayıran derenin yerine günümüzde Çınar Çarşı Caddesi bulunmaktadır. Ada merkezi şu anda Cumhuriyet (Rum) ve Alaybey (Türk) Mahallesi diye iki mahalleden oluşmaktadır. Cumhuriyet Mahallesinde Rum, Alaybey Mahallesinde Türk mimarisine ait izler taşıyan yapılar mevcuttur.

     Rum ve Türk mimarisinde genel olarak yapı özellikleri birbirine benzese de işlev olarak farklar vardır. Yapı cinsi kagir ve ahşap karkas yapılardan oluşmaktadır. Genelde alt kat kagir, üst kat ahşap yada tamamı kagir yapılardır.

    Rum Mahallesinde evlerin bodrumları vardır. Mutfak, banyo, çamaşırlık burada bulunur. Pencereler yüksek ve geniş, genelde kepenklidir. Üst katlar ahşap, yüksek pencereli, kepenklidir. Kapılar yine yüksek, çift kanat ve pencerelidir. Türk evlerinden farklı olarak bazı evler balkonludur. Birçok evin ve Bozcaada Konaklama Yerleri “mağaza” adı verilen binaya bitişik, yüksek duvarlı yapıları bulunmaktadır. Bunlar şarap imalatı ve muhafazası yanı sıra kışlık erzakların depolandığı yerlerdir.

    Türk Mahallesinde alt katlar biraz daha yüksek ve dar pencerelidir. Bunun sebebi alt katın erzak deposu yada “taşlık” olarak kullanılmasıdır. Evlerin avlularında genelde üstü toprak damla örtülü mutfak ve çamaşırlık vardır. Evin içinde yerli dolaplar, gusülhaneler, ahşap tavanlar bulunur. Tuvalet avludadır. Çatıları alaturka kiremitli ve kirpi saçaklıdır. Zaman içerisinde değişen ihtiyaçlar ve yenilikler sonucunda, günümüzde bu sayılan özellikleri bir arada koruyabilmiş çok az örnek kalmıştır.

    Rum Mahallesinde sokaklar genelde grid sistem denilen genişçe ve birbirini dik kesen yapıdayken, Türk Mahallesinde sokaklar dar ve girifttir.

     Sosyal ve dini yapılar da mahallelere göre dağılmıştır. Kilise ve küçük şapel gibi yapılar Cumhuriyet Mahallesinde, cami, hamam, çeşme, namazgah gibi Türk kültürüne özgü yapılar Alaybey Mahallesindedir.

      Bozcaada Merkez dışında konumlanmış olan bağ evleri , eskiden yaz süresince bağlarda kalan insanların ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde yapılanmıştır. Odalar, mutfak ve ahırdan oluşmaktadır. İki katlılarına “kule”, tek katlı olanlarına “dam” denilmektedir. Hepsi taş yapılardır.Bugün artık bağ evleri de, günümüzün her türlü konforuna sahip yapılar olabilmektedir. Eski işlevini sürdüren yenilenmiş yapılar dışında bir kısmı da yazlık ev olarak kullanılmaktadır.